ಕೈದಾಳದ ಚನ್ನಕೇಶವ

ಮುಂಬೈನಿಂದ ಬಂದಿದ್ದ ಗೆಳೆಯ ಸಿನಿಮಾ ಛಾಯಾಗ್ರಾಹಕ ಶಿವಕುಮಾರ್‌  ಮತ್ತು ನಾನು ತುಮಕೂರಿನಿಂದ ಬೆಳ್ಳಂಬೆಳಿಗ್ಗೆ ಚಹಾ ಕುಡಿದು ಶಿಲ್ಪಕಲೆಯ ತವರೂರಾದ ಕೈದಾಳದತ್ತ ಪ್ರಯಾಣ ಬೆಳೆಸಿದವು. ಸೂರ್ಯ ಆಗ ತಾನೇ ಉದಯಿಸಿದ್ದರೂ ಸಹ ಚುಮುಚುಮು ಚಳಿಯ ವಾತಾವರಣ ನಮ್ಮ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಮುದ ನೀಡುತ್ತಿತ್ತು.

ಕನ್ನಡನಾಡಿನ ಶಿಲ್ಪಕಲೆಗಳಿಗೆ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ಕೆತ್ತಿದ ಅಮರಶಿಲ್ಪಿ ಎಂದು ಹೆಸರಾದ ಜಕಣಾಚಾರಿಯ ಜನ್ಮಸ್ಥಳವನ್ನು ನೋಡುವ ಕುತೂಹಲ ಯಾರಲ್ಲಿ ಇರುವುದಿಲ್ಲ ಹೇಳಿ?  ತುಮಕೂರು ನಗರದಿಂದ ಕುಣಿಗಲ್‌ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ನಾಲ್ಕು ಕಿಲೋಮೀಟರ್‌  ಸಾಗಿದರೆ ಕೆಲವೇ ನಿಮಿಷಗಳಲ್ಲಿ ಗೂಳೂರು ಸಿಗುತ್ತದೆ. ಗೂಳೂರು ಸಹ ಪುರಾಣ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿನ ಗಣೇಶ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿಯೇ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದುದು. ಮೊದಲು ಗಣೇಶನ ದರ್ಶನ ಪಡೆದನಂತರ ಕೇವಲ ಒಂದು ಕಿ.ಮೀ. ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಕೈದಾಳ ಸಿಗುತ್ತದೆ. 

ಕೈದಾಳದ ಚನ್ನಕೇಶವ ದೇವಾಲಯ ಕ್ರಿ.ಶ. 1150 ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಗಿದೆ. ಹೊಯ್ಸಳರ ನರಸಿಂಹನ ಸಾಮಂತ ಗೂಳೆಬಾಚಿ ದೇವನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಾಣಗೊಂಡಿದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಮಹಾದ್ವಾರದ ಕಲ್ಲಿನ ಕಂಬದಲ್ಲಿ ಬಾಚಿದೇವನ ವಿಗ್ರಹ ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ.

ವಿಶಾಲವಾದ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿರುವ ಈ ದೇವಾಲಯ ದ್ರಾವಿಢ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಉತ್ತರ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ದಿಕ್ಕುಗಳಿಂದ ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರಗಳಿವೆ. ನವರಂಗದಲ್ಲಿ ಕೆತ್ತನೆಯಿಂದ ಕೂಡಿರುವ ಕಂಬಗಳಿವೆ. ಗರ್ಭಗೃಹದಲ್ಲಿರುವ ಚನ್ನಕೇಶವ ವಿಗ್ರಹ ಸುಮಾರು ಐದು ಅಡಿ ಎತ್ತರವಿದ್ದು ಕುಸುರಿ ಕೆಲಸಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಎಡಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಶ್ರೀದೇವಿ, ಭೂದೇವಿಯರ ವಿಗ್ರಹಗಳ ಕೆತ್ತನೆಯಿದೆ. ಈ ಸುಂದರ ಮೂರ್ತಿ ಬೇಲೂರಿನ ಚನ್ನಕೇಶವನನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ.

ಪ್ರಕೃತಿ ದತ್ತವಾದ ಸೂರ್ಯನ ಕಿರಣಗಳು ಈ ವಿಗ್ರಹದ ಮೇಲೆ ಬೀಳುವಂತೆ ಪ್ರಾಂಗಣವನ್ನು ಅಂದಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿಯೇ ನಿರ್ಮಿಸಿರುವುದು ಇಲ್ಲಿನ ಅಚ್ಚರಿಯ ಸಂಗತಿಯಾಗಿದೆ.

ಗರ್ಭಗೃಹದ ಎದುರಿನ ಸಣ್ಣ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಗರುಡಮೂರ್ತಿಯ ಸುಂದರ ವಿಗ್ರಹವಿದ್ದು ಚನ್ನಕೇಶವನ ನೇರದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಷ್ಟಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯದ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿಯೇ ಗಂಗಾಧರೇಶ್ವರನ ಮತ್ತೂಂದು ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನೋಡಬಹುದು.

 ಕೈದಾಳದ ಇನ್ನೊಂದು ವಿಶೇಷತೆ ಎಂದರೆ ಅಮರಶಿಲ್ಪಿ ಜಕಣಾಚಾರಿಗೆ ಜನ್ಮ ನೀಡಿದ ಪುಣ್ಯದೂರು. ಬೇಲೂರಿನಲ್ಲಿ ಚನ್ನಕೇಶವ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಾಣ ಮಾಡುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಓರ್ವ ಯುವಕ ಬಂದು ಈ ದೇವಾಲಯದ ವಿಗ್ರಹವೊಂದರಲ್ಲಿ ಲೋಪವಿದೆ ಎಂದಾಗ ಅಲ್ಲಿದ್ದ ಶಿಲ್ಪಿ ಜಕಣಾಚಾರಿಯು ಕೋಪಗೊಂಡು ದೋಷವನ್ನು ತೋರಿಸಿದರೆ ನನ್ನ ಬಲಗೈಯನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವನೆಂದು ಯುವಕನಿಗೆ ಸವಾಲೆಸೆಯುತ್ತಾರೆ.

ಆಗ ಯುವಕ ಉಳಿಯನ್ನು ಹಿಡಿದು ಒಂದು ವಿಗ್ರಹದ ಹೊಟ್ಟೆಯ ಭಾಗಕ್ಕೆ ಹೊಡೆದಾಗ ಅದರಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕಪ್ಪೆ , ಮರಳು, ನೀರು ಹೊರ ಬಂತು. ತಕ್ಷಣ ಶಿಲ್ಪಿ ಜಕಣಾಚಾರಿ ತನ್ನ ಕೈಯನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಿಕೊಂಡರು. ಆನಂತರ ಆ ಶಿಲ್ಪಿಗೆ ಈ ಯುವಕ ತನ್ನ ಮಗ ಡಂಕಣಾಚಾರಿ ಎಂದು ತಿಳಿದಾಗ ಅಚ್ಚರಿಯಾಗಿತ್ತು.

ಕೊನೆಗೆ ಮಗನ ಜೊತೆ ತನ್ನ ಹುಟ್ಟೂರು ಕೈದಾಳಕ್ಕೆ ಬಂದು ಇಲ್ಲಿ ಇಬ್ಬರೂ ಸೇರಿ ಚನ್ನಕೇಶವ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದಾಗ ಕತ್ತರಿಸಿದ್ದ ಕೈ ಮತ್ತೆ ಬೆಳೆಯಿತು. ಆದ್ದರಿಂದ ಈ ಹಿಂದೆ ಕ್ರೀಡಾಪುರವೆಂದು ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಈ ಊರಿಗೆ ಕೈದಾಳ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಬಂತೆಂದು ಪ್ರತೀತಿ ಇದೆ. ಇಲ್ಲಿನ ದೇವಾಲಯದ ಹೊರಗಡೆಯ ಮೇಲೆ ಇಬ್ಬರು ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಮೂರ್ತಿಗಳನ್ನು ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಆ ತಂದೆ ಮಗನ ಚಿತ್ರಗಳೆಂದು ಊರಿನ ಹಿರಿಯರು ಅನಾದಿಕಾಲದಿಂದ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ ಅರ್ಚಕರಾದ ಜಯಸಿಂಹ ಭಟ್‌.

ದಂಡಿನ ಶಿವರ ಮಂಜುನಾಥ್‌