ಬಡತನದ ವಿರುದ್ಧದ ಭಾರತದ ಸಮರ ಈಗಿನದ್ದಲ್ಲ. ಗಮನಾರ್ಹ ಸಂಗತಿಯೆಂದರೆ ಕಳೆದ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಈ ಹೋರಾಟದಲ್ಲಿ ಭಾರತ ಉಲ್ಲೇಖಾರ್ಹ ಸಾಧನೆ ಮಾಡುತ್ತಿದೆ ಎನ್ನುವುದು. ದೇಶ-ವಿದೇಶದ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು, ಸರ್ಕಾರಿ ವರದಿಗಳು, ವಿಶ್ವಬ್ಯಾಂಕ್‌ ಇತ್ಯಾದಿ ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಅಧ್ಯಯನ ವರದಿಗಳನ್ನು ನೋಡಿದಾಗ ನಮ್ಮ ಸರ್ಕಾರಗಳು ಬಡತನ ನಿರ್ಮೂಲನೆಯ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ಸದೃಢ ಹೆಜ್ಜೆಯಿಡುತ್ತಾ ಸಾಗುತ್ತಿವೆ ಎನ್ನುವ ಸಕಾರಾತ್ಮಕ ಸಂದೇಶ ಸಿಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ವರದಿಗಳಿಗೂ ವಾಸ್ತವಕ್ಕೂ ಬಹಳ ಅಂತರವಿದೆ ಎನ್ನುವ ಟೀಕೆಯೂ ಇಲ್ಲದಿಲ್ಲ. ಆ ಟೀಕೆಗಳನ್ನು ಕಡೆಗಣಿಸುವುದಕ್ಕೂ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ.
ಇದೇನೇ ಇದ್ದರೂ, ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಕಾರ್ಯಾಲಯ ಮತ್ತು ಆಕ್ಸ್‌ಫ‌ರ್ಡ್‌ ಪಾವರ್ಟಿ ಆ್ಯಂಡ್‌ ಹ್ಯೂಮನ್‌ ಇನೀಶಿಯೇಟಿವ್‌ ಜಂಟಿಯಾಗಿ ನಡೆಸಿದ ಅಧ್ಯಯನವು, ಭಾರತದ ಬಡತನದ ವಿರುದ್ಧದ ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ ಬೆನ್ನುತಟ್ಟುತ್ತಿವೆೆ. ನೂರಾ ಒಂದು ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಭಾರತ ಮೊದಲನೇ ನಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿರುವುದು ವಿಶೇಷ. ಸತ್ಯವೇನೆಂದರೆ, ಹಸಿವು, ಕುಪೋಷಣೆ, ಸ್ವಾಸ್ಥ್ಯ, ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರದ ಕುರಿತು ಸಮಯ ಸಮಯಕ್ಕೆ ಬರುವ ವಿಶ್ವ ಸೂಚ್ಯಂಕಗಳೆಲ್ಲ ನಿರಾಶಾದಾಯಕ ಚಿತ್ರಣವನ್ನೇ ಎದುರಿಡುತ್ತಿದ್ದವು. ಹೀಗಾಗಿ, ಈಗ ಬಡತನ ನಿವಾರಣೆಯಲ್ಲಿನ ಭಾರತದ ಪ್ರಯತ್ನ ಸಫ‌ಲವಾಗುತ್ತಿದೆ ಎಂದರೆ, ಈ ವಲಯಗಳಲ್ಲೂ ಭಾರತದ ಸಾಧನೆ ಉತ್ತಮವಾಗಿದೆ ಎಂದೇ ಅರ್ಥ ಬರುತ್ತದೆ.
ಭಾರತದ ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳಿಗೆ ಬಡತನವು ಮೊದಲಿನಿಂದಲೂ ಚುನಾವಣಾ ವಿಷಯವಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲೂ ಗರೀಬಿ ಹಠಾವೋ ಭರವಸೆಗಳು ಭರಪೂರ ಹರಿದುಬರುತ್ತವೆ. ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಮಾತ್ರ ಬದಲಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ, ಕಳೆದ ಎರಡು ದಶಕಗಳಲ್ಲಿ ಬಡತನ ನಿರ್ಮೂಲನೆಯ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಬಲಿಷ್ಠ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಅನುಷ್ಠಾನಕ್ಕೆ ತರಲಾಗಿದ್ದನ್ನು ಗಮನಿಸುವುದು ಮುಖ್ಯ. ಈಗಿನ ವರದಿಯ ಪ್ರಕಾರ 2006-2016ರ ನಡುವೆ, 27 ಕೋಟಿ ಭಾರತೀಯರು ಬಡತನ ರೇಖೆಯನ್ನು ದಾಟಿ ಮುಂದೆ ಬಂದಿದ್ದಾರೆ. ಕೆಲ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದಿನ ವಿಶ್ವಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ವರದಿ ಕೂಡ 2004ರಿಂದ 2011ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬಡವರ ಸಂಖ್ಯೆ 38.9 ಪ್ರತಿಶತದಿಂದ 21.2 ಪ್ರತಿಶತಕ್ಕೆ ಕುಸಿದಿದೆ ಎಂದಿತ್ತು. ಅಮೆರಿಕದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅಧ್ಯಯನ ಸಂಸ್ಥೆಯೊಂದು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ನಿಮಿಷಕ್ಕೆ 44 ಜನ ಬಡತನದಿಂದ ಮುಕ್ತರಾಗುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಎಂದಿತ್ತು.
ಇಲ್ಲಿ ಉದ್ಭವವಾಗುವ ಮತ್ತೂಂದು ಗಂಭೀರ ವಿಷಯವೆಂದರೆ, ಬಡತನವನ್ನು ಹೇಗೆ ಮಾಪಿಸುವುದು ಎನ್ನುವುದು. ಊಟ ಮತ್ತು ವಸತಿಯಂಥ ಮೂಲಭೂತ ಸೌಲಭ್ಯ ಇಲ್ಲದವರು ಬಡವರೇ? ಅಥವಾ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಆದಾಯದ ಕೆಳಗೆ ಬರುವವರು ಬಡವರೇ? ಬಡತನದ ಕುರಿತ ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಾಪನಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ವಾಸ್ಥ್ಯ, ಶಿಕ್ಷಣ, ಕೆಲಸದ ವಾತಾವರಣದಂಥ ಅಂಶಗಳನ್ನೂ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ನಾಲ್ಕು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ನೀತಿ ಆಯೋಗದ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಬಡತನ ನಿರ್ಮೂಲನೆ ಕಾರ್ಯದಳವನ್ನು ರಚಿಸಲಾಯಿತು. ಆಗಲೂ, ಬಡತನದ ವ್ಯಾವಹಾರಿಕ ಪರಿಭಾಷೆಯನ್ನು ನಿಶ್ಚಯಿಸುವುದೂ ಕೂಡ ಈ ತಂಡದ ಕೆಲಸವಾಗಿತ್ತು. ಬಡತನದ ಮಾಪನವೇ ನಿಶ್ಚಯವಾಗಿಲ್ಲ ಎಂದರೆ, ಯಾರನ್ನು ಬಡವರೆಂದು ಕರೆಯುವುದು. ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುವುದಕ್ಕೇನೋ ಭಾರತವಿಂದು ಪ್ರಪಂಚದ ಅತಿ ವೇಗದ ಅರ್ಥ್ಯವ್ಯವಸ್ಥೆಯಾಗಿ ಬದಲಾಗಿದೆ, ಆದರೆ ಇಂದಿಗೂ ದೇಶದ ಬಹುದೊಡ್ಡ ಜನವರ್ಗವೊಂದು ಆರೋಗ್ಯ, ಶಿಕ್ಷಣ, ವಸತಿ, ಶುದ್ಧ ಕುಡಿಯುವ ನೀರಿನಂಥ ಮೂಲ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳಿಂದ ವಂಚಿತವಾಗಿದೆ. ಬಿಹಾರ, ಉತ್ತರಪ್ರದೇಶದಂಥ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಈಗಲೂ ಮಿದುಳು ಜ್ವರದಿಂದ ನೂರಾರು ಮಕ್ಕಳು ಸಾಯುತ್ತಲೇ ಇದ್ದಾರೆ. ಇಷ್ಟು ದಶಕಗಳಾದರೂ ಆ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಸುಧಾರಿಸಿಯೇ ಇಲ್ಲ.
ಆದರೂ, ಇವೆಲ್ಲದರ ನಡುವೆಯೇ ಮೋದಿ ಸರ್ಕಾರ ಬಡತನ ನಿರ್ಮೂಲನೆಗೆ ಪಣತೊಟ್ಟು, ಆ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಹೆಜ್ಜೆಹಾಕುತ್ತಿರುವುದು ಶ್ಲಾಘನೀಯ ಸಂಗತಿಯೇ. ಉದ್ಯೋಗ ಸೃಷ್ಟಿ, ಸರ್ವರಿಗೂ ಶಿಕ್ಷಣ, ಸರ್ವರಿಗೂ ಆರೋಗ್ಯ ಸೇವೆ, ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಪೌಷ್ಠಿಕ ಆಹಾರ ಸಿಗುವಂತಾದಾಗ ಬಡತನ ನಿರ್ಮೂಲನೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿರುವ ಯೋಜನೆಗಳೆಲ್ಲ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಅನುಷ್ಠಾನವಾಗಲಿ, ಭಾರತ ಇನ್ನೊಂದು ದಶಕದೊಳಗೆ ಬಡತನ ಮುಕ್ತವಾಗಲಿ ಎಂಬುದಷ್ಟೇ ಆಶಯ.
