ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು ಮತ್ತು ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಭಾರತವು ಮರುಬಳಕೆ ಮಾಡಬಹುದಾದ ಉಡಾವಣಾ ವಾಹನವನ್ನು (RLV / ರಿಯೂಸೇಬಲ್ ಲಾಂಚ್ ವೆಹಿಕಲ್ಸ್) ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲು ಮುಂದಾಗಿದೆ.
ಆರ್ಎಲ್ವಿಯು ಎರಡು-ಹಂತದಿಂದ ಕಕ್ಷೆಗೆ ಉಡಾವಣೆ ಮಾಡಬಹುದಾದ (Two-Stage-To-Orbit / TSTO) ವಾಹನವಾಗಿದೆ. ಅದು ಮರುಬಳಕೆ ಮಾಡಬಹುದಾದ ಆರ್ಬಿಟರ್ ಮತ್ತು ಬಳಸಿ ಬಿಸಾಡುವಂಥ ಬೂಸ್ಟರ್ ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಆರ್ಬಿಟರ್ ತನ್ನ ಪೇಲೋಡ್ ಅನ್ನು ಕಕ್ಷೆಗೆ ತಲುಪಿಸಿದ ನಂತರ ಭೂಮಿಗೆ ಹಿಂತಿರುಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಬೂಸ್ಟರ್ ಸಮುದ್ರಕ್ಕೆ ಪತನವಾಗುತ್ತದೆ. ಆರ್ಎಲ್ವಿ ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತುತ ಉಡಾವಣಾ ವಾಹನಗಳಾದ ಪಿಎಸ್ಎಲ್ವಿ, ಜಿಎಸ್ಎಲ್ವಿ ಮತ್ತು ಎಲ್ವಿಎಂ3 ಗಳಿಗೆ ಪರ್ಯಾಯವಾಗುವ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಿದೆ.
ಭಾರತೀಯ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ವಿಜ್ಞಾನ ಸಂಸ್ಥೆ ಇಸ್ರೋ (ISRO) 2023ರ ಏಪ್ರಿಲ್ 2 ರಂದು ಮರುಬಳಕೆ ಮಾಡಬಹುದಾದ ರಾಕೆಟ್‌ನ ಲ್ಯಾಂಡಿಂಗ್ ಅನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಪರೀಕ್ಷಿಸಿತು. ಇದು ಆರ್ಎಲ್ವಿ-ಟಿಡಿ ಯೋಜನೆಯ ಭಾಗವಾಗಿದ್ದು, ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಯೋಜನೆಗಳ ಖರ್ಚನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವ ಮತ್ತು ಮಾಲಿನ್ಯ ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
ಚಿತ್ರದುರ್ಗದ ಚಳ್ಳಕೆರೆಯಲ್ಲಿರುವ ಏರೋನಾಟಿಕಲ್ ಟೆಸ್ಟ್ ರೇಂಜ್‌ನಲ್ಲಿ ಇಸ್ರೋ ಲ್ಯಾಂಡಿಂಗ್ ಪರೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ನಡೆಸಿತು. ಆರ್ಎಲ್ವಿಯನ್ನು ಭಾರತೀಯ ವಾಯುಪಡೆಯ ಚಿನೂಕ್ ಹೆಲಿಕಾಪ್ಟರ್‌ನಿಂದ 4.5 ಕಿಮೀ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ವಾಹನವು ರನ್‌ವೇಯಲ್ಲಿ ಅದಾಗಿಯೇ ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಿದ ವಿಧಾನ ಮತ್ತು ಲ್ಯಾಂಡಿಂಗ್ ಕುಶಲತೆ ಹೊಂದಿದ್ದು, ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಮರು-ಪ್ರವೇಶದಂತಹ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳನ್ನು ಅನುಕರಿಸುತ್ತದೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ವೇಗ ಮತ್ತು ಮಾನವ ಹಸ್ತಕ್ಷೇಪವಿಲ್ಲದೆ, ಸ್ಥಿರವಾದ ಲ್ಯಾಂಡಿಂಗ್ ಅನ್ನು ಖಾತ್ರಿಪಡಿಸುತ್ತದೆ.
ಈ ಪರೀಕ್ಷೆಯ ಯಶಸ್ಸು ಸಂಪೂರ್ಣ ಮರುಬಳಕೆ ಮಾಡಬಹುದಾದ ಉಡಾವಣಾ ವಾಹನವನ್ನು ತಯಾರಿಸಿ, ಕಡಿಮೆ ವೆಚ್ಚದ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಹಮ್ಮಿಕೊಳ್ಳುವ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಇಸ್ರೋದ ಗುರಿಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತೊಂದು ಮಹತ್ವದ ಹೆಜ್ಜೆಯಾಗಿದೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ, ಇಸ್ರೋ ಮೂರು ಸಕ್ರಿಯ ಉಡಾವಣಾ ವಾಹನಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಅವುಗಳು ಪೋಲಾರ್ ಸ್ಯಾಟಲೈಟ್ ಲಾಂಚ್ ವೆಹಿಕಲ್ (PSLV), ಜಿಯೋಸಿಂಕ್ರೋನಸ್ ಸ್ಯಾಟಲೈಟ್ ಲಾಂಚ್ ವೆಹಿಕಲ್ (GSLV), ಮತ್ತು ಲಾಂಚ್ ವೆಹಿಕಲ್ ಮಾರ್ಕ್-III (LVM3) ಆಗಿವೆ. PSLV ನಾಲ್ಕು ಹಂತಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ, ಆದರೆ GSLV ಗಳು ಪ್ರತಿ ಹಂತದಲ್ಲೂ ಮೂರು ಹಂತಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಪ್ರತಿ ಹಂತದಲ್ಲಿಯೂ ವಿಭಿನ್ನ ಇಂಧನವನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಆರ್ಎಲ್ವಿಗಳ ವಿಶೇಷ
ಮರುಬಳಕೆ ಮಾಡಬಹುದಾದ ಉಡಾವಣಾ ವಾಹನಗಳು (RLV ಗಳು) ಉಪಗ್ರಹ ಇಂಟರ್ನೆಟ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು (Satellite Internet Technology) ಪರಿವರ್ತಿಸಲಿವೆ. ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶಕ್ಕೆ ಹೇಗೆ ಉಡಾವಣೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ನಿರ್ವಹಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಎಂಬುದರಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹ ಬದಲಾವಣೆಯನ್ನು ತರಲಿವೆ. ಈ ಸುಧಾರಿತ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ನೌಕೆಗಳು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಉಡಾವಣಾ ವಾಹನಗಳಿಗೆ (ELVs) ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಬಹು ಪ್ರಯೋಜನಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ.
ಆರ್ಎಲ್ವಿಗಳಿಂದ ಎಷ್ಟೆಲ್ಲ ಲಾಭ!
ಆರ್ಎಲ್ವಿಗಳು ಆರ್ಥಿಕವಾಗಿ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಉಡಾಹಕಗಳಿಂದ ಕಡಿಮೆ ವೆಚ್ಚದಲ್ಲಿ ತಯಾರಿಸಬಲ್ಲದ್ದಾಗಿವೆ. ಒಮ್ಮೆ ಬಳಸಿ ಎಸೆದ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಉಡಾವಣಾ ವಾಹನಗಳಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿ, ಆರ್ಎಲ್ವಿಗಳನ್ನು ಅನೇಕ ಬಾರಿ ಬಳಸಬಹುದು. ಉಪಗ್ರಹ ಉಡಾವಣೆಗಳ ಒಟ್ಟಾರೆ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಕಡಿತಗೊಳಿಸಬಹುದು. ಉಪಗ್ರಹ ಅಂತರ್ಜಾಲ ಅಥವಾ ಸ್ಯಾಟಲೈಟ್ ಇಂಟರ್ನೆಟ್ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಇದು ನಿರ್ಣಾಯಕವಾಗಿದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಜಾಗತಿಕ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ನಿಯೋಜಿಸುವುದು ಅತ್ಯಗತ್ಯ. ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತದ ಜನರಿಗೆ ಇಂಟರ್ನೆಟ್ ಲಭ್ಯತೆಯ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲಿದೆ.
ಹಣ ಉಳಿಕೆಯ ಹೊರತಾಗಿ, ಆರ್ಎಲ್ವಿಗಳು ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಉಡಾವಣೆ ಮಾಡುವಲ್ಲಿ ಕೂಡ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಯೋಜನ ನೀಡುತ್ತವೆ. ಒಂದು ಬಾರಿಗೆ ಒಂದು ಉಪಗ್ರಹವನ್ನು ಉಡಾವಣೆ ಮಾಡುವ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಉಡಾಹಕಗಳಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿ, ಆರ್ಎಲ್ವಿಗಳು ಒಂದೇ ಬಾರಿ ಬಹು ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಸಾಗಿಸಬಲ್ಲವು! ಇದು ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ವೇಗಗೊಳಿಸುವುದಲ್ಲದೆ ಹವಾಮಾನ ಅಥವಾ ತಾಂತ್ರಿಕ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ಮಿಷನ್ ವಿಳಂಬದ ಅಪಾಯವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ತ್ವರಿತವಾಗಿ ನಿಯೋಜಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು ಉಪಗ್ರಹ ಅಂತರ್ಜಾಲ ಪೂರೈಕೆದಾರರಿಗೆ ಸ್ಪರ್ಧಾತ್ಮಕ ಪ್ರಯೋಜನವನ್ನು ನೀಡಲಿದೆ.
ಆರ್ಎಲ್ವಿಗಳು ಉಪಗ್ರಹ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು ಸುಧಾರಣೆಗಳನ್ನು ಸರಳಗೊಳಿಸುತ್ತವೆ. ಹಿಂದೆ, ಅಸಮರ್ಪಕ ಅಥವಾ ಹಳೆಯ ಉಪಗ್ರಹಗಳು ಕಕ್ಷೆಯಲ್ಲೇ ಉಳಿಯುತ್ತಿದ್ದವು. ಅದರ ಪರಿಣಾಮ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ತ್ಯಾಜ್ಯ, ಅವಶೇಷಗಳ ಹೆಚ್ಚಳಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಆರ್ಎಲ್ವಿಗಳು ಉಪಗ್ರಹಗಳ ಮರುಪಡೆಯುವಿಕೆ, ದುರಸ್ತಿ ಅಥವಾ ಬದಲಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ತ್ಯಾಜ್ಯ, ಅಸ್ತವ್ಯಸ್ತತೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲಿವೆ. ಈ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಉಪಗ್ರಹ ಅಂತರ್ಜಾಲ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖವಾದದ್ದಾಗಿದೆ. ಅಲ್ಲಿ ತಾಂತ್ರಿಕ ಪ್ರಗತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿಸಲು ಮತ್ತು ಬದಲಾಗುತ್ತಿರುವ ಬಳಕೆದಾರರ ಅಗತ್ಯಗಳಿಗೆ ಆಗಾಗ್ಗೆ ನವೀಕರಣಗಳು ಮತ್ತು ನವೀಕರಣಗಳು ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ಇದರಿಂದ ನವೀಕೃತ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ವೇಗದ ಇಂಟರ್ನೆಟ್ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಬಹುದು.
ಆರ್ಎಲ್ವಿಗಳು ಟೇಕಾಫ್ ಮತ್ತು ಲ್ಯಾಂಡಿಂಗ್ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ ವಿಮಾನಗಳಂತೆ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಉಪಗ್ರಹ ನಿಯೋಜನೆ ಮತ್ತು ನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿ ಕ್ರಾಂತಿಯನ್ನು ತರುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ದುಬಾರಿ ಮತ್ತು ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ ರಾಕೆಟ್ ಉಡಾವಣೆಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕುವ ಮೂಲಕ, ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ವಿಮಾನಗಳು ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶವನ್ನು ತಲುಪುವ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಬಹುದು. ಅಲ್ಲದೆ, ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ನಿಯೋಜಿಸಲು ಮತ್ತು ಮರಳಿ ತರಲು ಹೆಚ್ಚು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿವೆ.
ಇನ್ನೂ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಹಂತದಲ್ಲಿದ್ದರೂ, ಮರುಬಳಕೆ ಮಾಡಬಹುದಾದ ಆರ್ಎಲ್ವಿಗಳ ಪ್ರಗತಿಯು ಉಪಗ್ರಹ ಅಂತರ್ಜಾಲ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಭವಿಷ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಉತ್ತಮ ಭರವಸೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
*ಗಿರೀಶ್ ಲಿಂಗಣ್ಣ (ಲೇಖಕರು ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಣಾ ವಿಶ್ಲೇಷಕ) 