Advertisement
ಒಂದರೊಳಗೊಂದು ಐಕ್ಯ ಆಗುವುದು ಪ್ರಕೃತಿ ಸಹಜ ಕ್ರಿಯೆ. ದೊಡ್ಡ ಮೀನು ಸಣ್ಣ ಮೀನುಗಳನ್ನು ಆಪೋಶನ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ವ್ಯಾಪಾರಿ ವಲಯದಲ್ಲಂತೂ ಇದು ಒಂದು ಉದ್ಯಮ ನೀತಿ. ದೊಡ್ಡ ಸಾಫ್ಟ್ವೇರ್‌ ಉದ್ಯಮ ಸಣ್ಣದನ್ನು ಖರೀದಿಸಿ ತನ್ನೊಳಗೆ ಸೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಮೊಬೈಲ್‌ ದೈತ್ಯರಾದ ವೊಡಾಫೋನ್‌, ಐಡಿಯಾಗಳು ಒಂದಾಗಿ ಮೊಬೈಲ್‌ ಜಗತ್ತಿನ ಸವಾಲುಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಲು ಹೊರಡುತ್ತವೆ. ಅದೇ ರೀತಿ, ದೇಶದ ಸ್ಟೇಟ್‌ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದೊಳಗೆ ದೇಶದ ಇತರ ಐದು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಲೀನ ಖಾತ್ರಿಯಾಗಿದೆ. ಈಗಾಗಲೇ ಲೀನ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಮೊದಲ ಹಂತಗಳನ್ನು ದಾಟಿವೆ. ಏಪ್ರಿಲ್‌ ಒಂದರ ಮೂರ್ಖರ ದಿನದ ಮುಹೂರ್ತವನ್ನೇ ಇಡಲಾಗಿದೆ. ಎಸ್‌ಬಿಐ ಹೊರತಾದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಇದನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿ ಒಂದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಬಾರಿ ಪ್ರತಿಭಟನೆ ನಡೆಸಿದ್ದಾರೆ. ಫ‌ಲ ಸಿಕ್ಕದೆ ಇರಬಹುದು. ಇತ್ತ ಈ ಸಣ್ಣ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಖಾತೆದಾರರು ಮಾತ್ರ ಚಳವಳಿ ನಡೆಸಿದ್ದು ಇಂದಿನ ದಿನಾಂಕದವರೆಗೆ ನಡೆದಿಲ್ಲ. ಈ ಗ್ರಾಹಕರಿಗೆ ಲಾಭವಾಗುತ್ತದೆಯೇ ಅಥವಾ ಅವರಿಗಿನ್ನು ವಿಷಯ ಮನದಟ್ಟಾಗಿಲ್ಲವೇ?
ಈ ಲೀನವಾಗುವುದರಿಂದ ಎಸ್‌ಬಿಐ ಟಾಪ್‌ 50ರೊಳಗೆ ಬರಲಿದೆ ಎಂಬುದೇ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ವಿಶೇಷ ಕಾಳಜಿಯ ಮುನ್ನೋಟ. ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಸಂಪೂರ್ಣ ಬದಲಾಗಲಿದೆ. ಎಸ್‌ಬಿಐ ಲೀನದ ನಂತರ ಟಾಪ್‌ 50ರೊಳಗೆ ಅಲಂಕಾರಗೊಳ್ಳಲಿದೆ. ದೇಶದ ಕನಿಷ್ಟ 4-5 ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ವಿಶ್ವದ ಮೊದಲ ನೂರು ರ್ಯಾಕಿಂಗ್‌ನೊಳಗಿನ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಾಗಬೇಕು ಎಂಬ ಅಭಿಲಾಷೆಯನ್ನು ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರ ಈಗಾಗಲೇ ಬಹಿರಂಗಗೊಳಿಸಿದೆ. ಎಸ್‌ಬಿಐ ಕೂಡ ಸಹ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ನೌಕರರಿಗೆ ಯಾವುದೇ ಸಮಸ್ಯೆ ಇಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಿದೆಯೇ ವಿನಃ ಗ್ರಾಹಕರಿಗೆ ಆಗುವ ಲಾಭ ನಷ್ಟದ ಬಗ್ಗೆ ಬಹಿರಂಗ ಹೇಳಿಕೆ ನೀಡುತ್ತಲೇ ಇಲ್ಲ. ಇದು ಗ್ರಾಹಕರ ಗೊಂದಲವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತಿದೆ.
Related Articles
Advertisement
ಸಾಮಾನ್ಯ ಗ್ರಾಹಕನಿಗೆ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಸೇವೆ ಸಿಗುವ ಬಗ್ಗೆ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ ತಜ್ಞರು ಅನುಮಾನ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಒಂದೆಡೆ ವಿಲೀನದ ನಂತರ ಬಂಡವಾಳ ಸಮೃದ್ಧವಾಗುತ್ತದೆ. ಸಾಲ ಕೊಡುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ವಿಸ್ತರಿಸಿದಾಗ ಒಂದು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ ಸಹಜವಾಗಿ ದೊಡ್ಡ ಕುಳಗಳತ್ತ ಹೆಚ್ಚು ಒಲವು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುತ್ತದೆ. ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ ಉದ್ಯಮಿಗಳಿಗೆ ಆದ್ಯತೆ ಸಿಗುವುದರಿಂದ ಸಾಮಾನ್ಯ ಗ್ರಾಹಕ ಇಂತಹ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಲ ಪಡೆಯಲು ಇನ್ನಿಲ್ಲದ ಕಷ್ಟ ಪಡಬೇಕಾಗಬಹುದು. ಕಾರ್ಪೊರೇಟ್‌ ಖಾತೆಯ ಪ್ರಾಶಸ್ತ$Âದಿಂದ ಬಡ ಬೋರೇಗೌಡ ಇಲ್ಲೂ ದ್ವಿತೀಯ ದರ್ಜೆಯ ಗ್ರಾಹಕನಾಗಿಬಿಡಬಹುದು.
ಸ್ಥಳೀಯ ಸ್ಪರ್ಶಗಳು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಮಾಯವಾಗುತ್ತಿದೆ ಎಂಬುದು ಕಳೆದ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಕೇಳಿ ಬರುತ್ತಿರುವ ಮಾತು. ಈ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ ವಿಲೀನದ ನಂತರ ಇನ್ನಷ್ಟು ಹದಗೆಡಲಿದೆ. ಇಂದಿಗೂ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ ಒಳಗಿನ ಸೇವೆಗಳು ಪರಿಚಿತ ಮುಖಗಳ ಲಭ್ಯತೆಯ ಮೇಲೆ ಉತ್ಕೃಷ್ಟಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಮೆಟ್ರೋ ಹೊರತಾದ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಂತೂ ಪರಿಚಯವೇ ಆಧಾರ್‌ ಕಾರ್ಡ್‌ನಂತೆ! ಎಸ್‌ಬಿಐ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿಯೇ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ಸ್ಟೇಟ್‌ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ ಆಫ್ ಹೈದರಾಬಾದ್‌, ಮೈಸೂರು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ ಎಂಬ ಆಯಾ ಭಾಗದ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಸ್ಪರ್ಶ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಿರದು. ಒಂದು ಊರಿನ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಹಯೋಗ ಒದಗಿಸುವುದು ಕೂಡ ಕೇಂದ್ರ ಕಚೇರಿಯ ಮರ್ಜಿಯನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸುವಂತಾಗುತ್ತದೆ. ಕನ್ನಡವೇ ಉಸಿರಾದ ಗ್ರಾಮೀಣ ಭಾಗದ ಶಾಖೆಯೊಂದಕ್ಕೆ ಉತ್ತರ ಭಾರತದ ಜನ ಬಂದರೆ ವ್ಯವಹಾರ ನಡೆದೀತು, ವಿಸ್ತರಿಸುವುದು ಸುಲಭವಲ್ಲ.
ಜನ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗೆ ಕೇವಲ ಹಣ ಇಡಲು, ತೆಗೆಯಲು ಬರುವುದಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಲಿನ ಉದ್ಯೋಗಿ ಅವರಿಗೆ ಆರ್ಥಿಕ ಸಲಹೆ ಕೊಡುವ ತಜ್ಞನಾಗಿಯೂ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ. ಪರಿಚಯವೇ ಇಲ್ಲದ, ಪರಿಚಯ ವಿಸ್ತರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗದ, ಭಾಷಾ ಸಮಸ್ಯೆ ಕಾಡುವ ಉದ್ಯೋಗಿ ಜತೆ ಸಂವಹನ ನಡೆಸಲಾಗದ ಕಷ್ಟ ಜನರಿಗಾಗುತ್ತದೆ. ಬೆಂಗಳೂರು ತರಹದ ನಗರ ಬಿಟ್ಟು ಉಳಿದೆಲ್ಲೆಡೆ ಈ ಸಮಸ್ಯೆ ಢಾಳಾಗಿ ಹೊಡೆದುಕೊಳ್ಳಲಿದೆ. ಇದು ಎಸ್‌ಬಿಐ ಲೀನದ ನಂತರ ದಟ್ಟವಾಗುವುದು ಖಚಿತ.
ಇನ್ನೊಂದು ಅಪಾಯ ಹಿಂದುಗಡೆಯ ಬಾಗಿಲಿನಿಂದ ಬರುವಂತದು. ರಿಸರ್ವ್‌ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಸಣ್ಣ ಸಣ್ಣ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಮೇಲೆ ಸವಾರಿ ಮಾಡಬಲ್ಲದು. ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾಗಿ ತನ್ನ ಸೂಚನೆಗಳನ್ನು ಪಾಲಿಸಲು ಅದು ಹುಕುಂ ಮಾಡಬಹುದು. ಇದೇ ಕಾರಣದಿಂದ ಹತ್ತಾರು ಬಾರಿ ಗ್ರಾಹಕ ಪರ ನಿರ್ದೇಶನಗಳನ್ನು ಕೊಡಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿದೆ. ಬಿಸಿಸಿಐನ್ನು ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಿ, ಐಸಿಸಿಗೆ ಇವತ್ತಿಗೂ ಇದನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿಲ್ಲ. ಇದು ಕ್ರಿಕೆಟ್‌ಗೆ ಧಕ್ಕೆ ತರುವಂತೆ ಆರ್‌ಬಿಐನ ಸುತ್ತೋಲೆಗಳಿಗೆ ಎಸ್‌ಬಿಐ ತರಹದ ಬಿಗ್‌ಬ್ಯಾಂಕ್‌ ಬೆಲೆ ಕೊಡುತ್ತಿದ್ದುದು ಯಾವಾಗಲೂ ಕಡಿಮೆಯೇ. ಅದರಲ್ಲೂ ಸಾಮಾನ್ಯ ಗ್ರಾಹಕ, ಖಾತೆಗಳ ವಿಚಾರದಲ್ಲಿ ಅದರದು ದಿವ್ಯ ನಿರ್ಲಕ್ಯ. ಇನ್ನು ಮುಂದೆ ಆರ್ಬಿಐ ಸೂಚನೆ ಉಲ್ಲಂಘನೆ ಹೆಚ್ಚಿ ಸಾಮಾನ್ಯ ಗ್ರಾಹಕನಿಗೆ ಉಸಿರು ಕಟ್ಟುವ ಸ್ಥಿತಿ ನಿರ್ಮಾಣವಾಗಬಹುದು. ಸರ್ಕಾರ ಯಾವತ್ತೂ ದೊಡ್ಡಣ್ಣನ ಪರವೇ!
ಮತ್ತೆ ಉದಾಹರಣೆಗೇ ಬಂದರೆ, ಇಂದು ಎಸ್‌ಬಿಐ ನಿಯಮಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಅದರಲ್ಲಿ 5 ಎಟಿಎಂ ಹಾಗೂ ನಾಲ್ಕು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ ಒಳಗಿನ ಪಾವತಿ, ವಾಪಾಸು ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಉಚಿತ. ನಮ್ಮದೇ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ ಒಳಗೆ ಎಷ್ಟೇ ವ್ಯವಹಾರ ನಡೆಸಿದರೆ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ವೆಚ್ಚ ಹೇರುವುದಿಲ್ಲ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆಯೇ ಹುಸಿ ಹೋಗಿದೆ. ಇತರ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ ಎಟಿಎಂಗಳಲ್ಲಿ ಮಾಸಿಕ 5 ವ್ಯವಹಾರ ಉಚಿತ. ಮೆಟ್ರೋಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಕೇವಲ 3. ನಿಧಾನ ನಿಧಾನವಾಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ ಒಳಗೆ ಪ್ರವೇಶ ಶುಲ್ಕ ಇರಿಸಿದರೂ ಬೆಚ್ಚಿಬೀಳಬಾರದು.
ಲೀನದ ನಂತರ ಒಪ್ಪಂದದ ಅವಧಿ ಇನ್ನೂ ಊರ್ಜಿತವಿರುವ ಸಾಲ ಅಥವಾ ಠೇವಣಿಯ ಬಡ್ಡಿ ದರವನ್ನು ಬದಲಿಸಲು ಆಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅಷ್ಟರಮಟ್ಟಿಗೆ ಗ್ರಾಹಕ ಸುರಕ್ಷಿತ. ಪಡೆದ ಸಾಲದ ಬಡ್ಡಿದರಕ್ಕಿಂತ ವಿಲೀನ ನಂತರದ ಸಾಲ ದರ ಮೂಲ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆ ಇದ್ದರೆ ಬದಲಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಅವಕಾಶದೆ. ಪ್ರೋಸಸಿಂಗ್‌ ಫೀ, ಮಣ್ಣು, ಮಸಿಯೆಂದು ಹೆಚ್ಚಿನ ಸೇವಾ ಶುಲ್ಕ ವಿಧಿಸುವ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತ್ರ ಎಚ್ಚರಿಕೆ ಇರಬೇಕು. ಬ್ಯಾಂಕ್‌ ಕಾರ್ಯಕ್ಷೇತ್ರ, ವಹಿವಾಟು ವ್ಯಾಪ್ತಿ ವಿಸ್ತರಿಸಿದಷ್ಟೂ ಅದರ ಸೇವಾ ಶುಲ್ಕಗಳು ಕಡಿಮೆಯಾಗದೆ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಲೇ ಹೋಗುವುದು ಪದೇ ಪದೇ ರುಜುವಾತಾದ ಸತ್ಯ. ಎಸ್‌ಬಿಐನಲ್ಲಿ 5 ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ ಹಾಗೂ ಭಾರತ್‌ ಮಹಿಳಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಲೀನದ ನಂತರ ಅದರ ಮೌಲ್ಯ 37 ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಭಾರತದ ಜಿಡಿಪಿಯ ಐದನೇ ಒಂದು ಭಾಗದಷ್ಟು ಬೃಹತ್‌. ಹಾಗಿದ್ದೂ ಸೇವಾ ಶುಲ್ಕ ಹೆಚ್ಚಳಕ್ಕೆ ಗ್ರಾಹಕ ಸಿದ್ಧನಾಗಲಿ.
ಸದ್ಯಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗದ ಹಲವು ಅಂಶಗಳು ವಿಲೀನ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಕಾಣುತ್ತವೆ. ಇನ್ಸೂರೆನ್ಸ್‌, ಮ್ಯೂಚುಯೆಲ್‌ ಫ‌ಂಡ್‌ನ‌ಂತಹ ಮೂರನೆಯವರ ಸೇವೆಗಳ ವಿಚಾರದಲ್ಲಿ ಬದಲಾವಣೆ ಇರಲಿಕ್ಕಿಲ್ಲ. ಡೆಬಿಟ್‌ ಕಾರ್ಡ್‌ ರಿವಾರ್ಡ್ಸ್‌ ಪಾಯಿಂಟ್‌, ಕ್ಯಾಶ್‌ಬ್ಯಾಕ್‌ ಆಫ‌ರ್‌ಗಳು ಆಯಾ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ನಡುನ ಒಪ್ಪಂದದ ಅನುಸಾರ ಜಾರಿಯಲ್ಲಿರುವುದರಿಂದ ಆ ಒಪ್ಪಂದದ ಅವಧಿ ಪೂರೈಸುವವರೆಗೂ ಬದಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಒಪ್ಪಂದದ ಮುಂದುವರಿಕೆಗೆ ಸಹಿ ಹಾಕುವ ಸಂದರ್ಭದ ಬದಲಾವಣೆಗಳು ಮುಂದಿನ ದಿನಗಳನ್ನಷ್ಟೇ ಪ್ರಭಾವಿಸುತ್ತದೆ.
ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳ ವಿಲೀನದಂತೆ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ವಿಲೀನವೂ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಪದೇ ಪದೆ ಘಟಿಸುತ್ತಿರುವಂತದು. ಇದು ಎಲ್ಲ ದೇಶಗಳಲ್ಲೂ ನಡೆದಿದೆ. ಇತ್ತೀಚೆಗಷ್ಟೇ, 2015ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕೊಠಕ್‌ ಮಹಿಂದ್ರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ ಹಾಗೂ ಐಎನ್‌ಜಿ ವೈಶ್ಯಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ ವಿಲೀನಗೊಂಡಿವೆ. ಇಂತಹ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ ಖಾತೆಯ ನಂಬರ್‌ನ ಬದಲಾವಣೆ, ಇ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ ಪರವಾನಗಿಯ ಮಾರ್ಪಾಡು ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವು ತಾಂತ್ರಿಕ ವಿಚಾರಗಳಲ್ಲಿ ಗ್ರಾಹಕ ಒಂದು ಮಟ್ಟಿನ ಸಮಸ್ಯೆ ಅನುಭಸುವಂತಾಗುವಂತದಂತೂ ನಿಜ. ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ವಿಲೀನ ನಿರ್ಧಾರದ ಹಿಂದೆ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ ಆಡಳಿತದ ಅನುಕೂಲಗಳ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರವಿರುತ್ತದೆಯೇ ವಿನಃ ಗ್ರಾಹಕ ಪರ ಚಿಂತನೆ ಮುದ್ದಾಂ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಇಂತಹ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದೊಮ್ಮೆ ಗ್ರಾಹಕರಿಗೆ ಲಾಭ ಒದಗಿಸದರೆ ಅದು ಆಕಸ್ಮಿಕವೇ ವಿನಃ ಉದ್ದೇಶಪೂರ್ವಕವಲ್ಲ!
– ಮಾ.ವೆಂ.ಸ.ಪ್ರಸಾದ್‌